اگرت آرزوی معــــراج است                                                                                    خاک این مملکت شده کافور

 خاک غزنی ترابه ازتاج است                                                                                      چشم بد باد ازاین حوالی دور

غزنه که آنرا حکیم دانشمند حضرت سنائی غزنوی ( ملک سنائی ) نامیده است شهرباستانی ایست که عرفا وشــــــاعران معروفی مانند ابوالمجد ( مجدود ) سنائی وشمس الدین محمد لایخوار علی هجویری غزنوی سیدحسن اشرف غزنوی ملاعبدالمجید ( مصفا غزنوی) وحضرت ملا خیرمحمد ( نقشبندی غزنوی) ودیگران را دردمان خود پروریده وهمیشه اولیا واصفیای کرام بوده است تاریخ این خطه باستانی قبل از دوره غزنویان آنقدرروشن نیست بیشتر روی حدس وگمان استوار است .  ولایت غزنی درشرق افغانستان درفاصله 145 کیلومتری کابل موقعیت دارد که مساحت آن (32797) کیلومترمربع بوده وارتفاع آن ازسطح بحر (2220 ) متر میباشد که در(33) درجه و( 37 ) دقیقه عرض البلد و(68) درجه و(48) دقیقه طوالبلد واقع است اهمیت تاریخ غزنی درطول این مدت شاهد عظمت ودرصدرمرکزتحقیقات محقیقین قرارداشته است .

نام قدیمی این شهر باستانی بروایت ازبطلیموس ( گزنک) GAZNAK است . که معنی خزانه وگنج بوده میتواند . مانند این اسم حالا هم دربعضی جاهای این ولایت موجود است مانند ککرک ، ترنک ، دهک ، رامک ، پجک وغیره که میتواند دلیل شود که بعضی آثار تاریخی درککرک حالا پدید آمده است وبعضی غزنین را یک کلمه ترکیبی از غز ( طایفه از ترکان ) و(  نین ) به معنی محل اقامت میدانند برخی میگویند که درنواحی آب استاده غزنی ( ناحیه واقع بین زابلستان وکابلستان قدیم ) یکنوع گیاه مخصوص می رویده که آنرا گز می نامیدند ودروقت رستم واسفندیار به گزنین مشهور شد که بعد ها به غزنین تغیر یافت یکی از باستان شناسان بنام( وادیم ماسون) ریشه تاریخی وموقعیت قدیمی این ولایت را ده هزارسال قبل نگاشته است . شهر غزنی دردوره آریائیها ازلحاظ تجارت هم دارای اهمیت بوده وتوجه مردم منطقه را درآن وقت بخود جلب کرده بوده است . به قول ( گننگهم ) ازمستحکم ترین بلاد شرق وخیلی مصون ونام آن در ( گازاکه ) گرفته که درزبان فارسی قدیم بنام خزانه میباشد . که نانوس (500) میلادی واینوس ( 300) میلادی این سرزمین غیرقابل تسخیرخوانده است وابو عبدالله یاقوت حموی غزنی را غزنین آورده . ( هوان تسنگ) زایرچینای  جغرافیه  نویس عهد عتیق درنتیجه بازدید اش غزنی را بنام ( تسو TISSO ) کوKOU ) ( ته THA ) یادکرده وساحه آنرا (7000 لی LY ) میداند که هرلی نیم کیلومتراست ازنظراین زایر غزنی قبل ازاسلام مدت (7) قرن یعنی ازدوم الی هشتم میلادی آباد ومرکز اداری بوده که هووشیکای یکی ازپادشاهان کوشانی پایه گزاری کرده ودروقت هارون الرشید که ازجمله خلفای عباسی بود بوسیله هارون الرشید وفضل بن یحیی وابراهیم نابود گردید . مورخین عرب این منطقه را (خننزه ) نامیده اند که مسلماً همین غزنه کنونی است . قدیم ترین نام غزنه اویستا بنام ( کخره ) سیزدهمین منطقه خوب است که علاقه ککرک غزنی تاحال این نام را نگاه داشته است . (پروفیسور امیل بنونست ) زبان شناس فرانسوی درین راستا عقیده دارد که شاید کلمه غزنه همان گانزاک باشد امادرتحقیقات اخیرروشن شده که درپارچه های سغدی گزنک یافته شده است که معنی خزانه را میدهد مورخین عرب گاهی آنرا ( غزنه ، غزنی ، غزنین ) نوشته که درحقیقت ریشه اصلی آن کلمه گنجک یا غنزک میتوان بود طوریکه گفته میشود تاریخ غزنی به ( 10000) سال میرسد شاید نام های مختلف را سپری کرده باشد مولف تاریخ سیستان گفته است که غزنی را ملک الدینا یعقوب بن لیث صفاری آباد کرده است . درباره اسم وتاریخ غزنه روایات مختلف وجود دارد بنده تا حد توان خویش معلومات نوشته کرده ام خداکند مورد قبول شما دوستان قرار گیرد بنده ازدانشمندان محترم این دیارعلم وادب میخواهم دررابطه تحقیق وموضوع را بدسترس شایقین قراردهند .